μελοποιία, σύνθεση μέλους, μελωδίας. Ο Αριστείδης Αριστείδης, θεωρητικός και συγγραφέας μουσικής. Πιστεύεται ότι έζησε ανάμεσα στον 1ο και 3ο αι. μ.Χ. Έχει γράψει ένα σημαντικό σύγγραμμα για τη μουσική με τον τίτλο Περί μουσικής, διαιρεμένο σε τρία βιβλία. (Mb 28) καθορίζει έτσι τη μελοποιία: "μελοποιΐα δε εστι δύναμις κατασκευαστική μέλους" (μελοποιία είναι η δύναμη που δημιουργεί τη μελωδία).
Σύμφωνα και με τον Κλεονείδη Κλεονείδης, θεωρητικός της μουσικής του 2ου αι. μ.Χ. Σε αυτόν αποδίδεται σήμερα η Εισαγωγή αρμονική, που βασίζεται πάνω στις αρχές του Αριστόξενου και θεωρείται σπουδαία πηγή πληροφοριών για τις θεωρητικές αντιλήψεις και τη διδασκαλία του Αριστόξενου. (Εισαγ. 14) σκοπός της μελοποιίας είναι να εκλέγει και να χρησιμοποιεί με κατάλληλο τρόπο τα στοιχεία της αρμονικής αρμονική, κατά τον Αριστόξενο, σημαντικός κλάδος της επιστήμης του μέλους. Κύριο μέλημά της είναι να μελετά καθετί που άφορα την "αρμονία" και ιδιαίτερα "τη θεωρία των συστημάτων και των τόνων". Σύμφωνα με τον Κλεονείδη, είναι μια θεωρητική και πρακτική επιστήμηˇ τα θέματα της είναι επτά: οι φθόγγοι, τα διαστήματα, τα γένη, τα συστήματα, οι τόνοι, η μεταβολή (μετατροπία) και η μελοποιία.ˇ (τα μέρη της αρμονικής είναι τα ακόλουθα επτά: οι φθόγγοι, τα διαστήματα, τα γένη, τα συστήματα, οι τόνοι, η μετατροπία και η μελοποιία η ίδια). Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με τέσσερις τρόπους: την αγωγή αγωγή, 1. Κατά τον Κλεονείδη και τον Αριστείδη Κοϊντιλιανό, η πορεία των φθόγγων της μελωδίας με συνεχή διαστήματα.
2. Με τη γενική σημασία της πορείας, της συνέχειας (Αριστόξενος).
3. Με τη σημασία του βαθμού της ταχύτητας όπως η έννοια του "τέμπο" στη σύγχρονη μουσική ορολογία (Αριστείδης)
4. μέθοδος, ύφος, τεχνοτροπία., την πλοκή πλοκή, πορεία της μελωδίας με πηδήματα. Οι μελωδίες που σχηματίζονταν με πηδήματα ονομάζονταν μέλη κεκλασμένα., την πεττεία πεττεία, 1. επανάληψη της ίδιας νότας.
2. κατά τον Αριστείδη, μια μέθοδος της μελωδικής σύνθεσης (ένα από τα τρία είδη της χρήσης), με την οποία "μαθαίνουμε ποιες νότες να παραλείψουμε και ποιες να χρησιμοποιήσουμε. Και από ποια ν' αρχίσουμε και σε ποια να τελειώσουμε". και την τονή τομή, 1. διαίρεση που γίνεται σ' έναν τόπο ή περιοχή ήχου.
2. στη στιχουργική, τομή (caesura)., που εξετάζονται χωριστά το καθένα. Τα μέρη της μελοποιίας είναι, σύμφωνα με τον Αριστείδη (σ. 29), τα ακόλουθα τρία: (1) η λήψις λήψις, ένα από τα τρία μέρη της μελοποιίας (λήψις, μίξις, χρήσις) στο οποίο, κατά τον Αριστείδη, ο μουσικός καθορίζει την περιοχή της φωνής που θα χρησιμοποιήσει στο σύστημα., "με την οποία ο συνθέτης ("o μουσικός" καθώς γράφει) διαλέγει την περιοχή της φωνής, που θα χρησιμοποιηθεί στο σύστημα"ˇ (2) η μίξις μίξις, ένα από τα τρία μέρη της μελοποιίας, κατά τον Αριστείδη Κοϊντιλιανό., με την οποία προσαρμόζει και δένει μαζί τους ήχους, την περιοχή της φωνής, τα γένη της μελωδίας ή τα συστήματαˇ (3) η χρήσις χρήσις, κατά τον Αριστείδη Κοϊντιλιανό, ένα από τα τρία μέρη της μελοποιίας (λήψις, μίξις, χρήσις), κατά το οποίο η μελωδία συμπληρωνόταν ή τελειοποιούνταν. Κι αυτή διαιρούνταν σε τρία είδη: αγωγή, πεττία και πλοκή. (εφαρμογή), που είναι η τελειοποίηση της μελωδίας.
Ο Αριστείδης (σ. 30) καθορίζει και τρία στιλ (τρόπους) της μελοποιίας: το διθυραμβικό, το νομικό και το τραγικό ("τρόποι δε μελοποιΐας γένει μεν τρειςˇ διθυραμβικός, νομικός, τραγικός").
Οι διάφορες μελοποιίες διαφέρουν μεταξύ τους, πάντα κατά τον Αριστείδη: (α) ως προς το γένος γένος, 1. όρος που σήμαινε τη διάφορη διάταξη των διαστημάτων στη σύσταση ενός τετραχόρδου ή ενός πιο μεγάλου συστήματος, του οποίου το τετράχορδο είναι συστατικό μέρος. Τα γένη ήταν τρία: το διατονικόν ή διάτονον, το χρωματικόν ή χρώμα και το εναρμόνιον ή αρμονία.
2. Τα γένη στη Ρυθμική καθορίζονται, κατά τον Αριστόξενο, από τη σχέση της θέσης προς την άρση. Υπήρχαν τρία ρυθμικά γένη: το δακτυλικό, το ιαμβικό και το παιωνικό. Σύμφωνα με τον Αριστείδη, μερικοί προσθέτουν και το επίτριτο.
3. Σε μερικές περιπτώσεις η λέξη γένος χρησιμοποιούνταν και με τη σημασία του στιλ, όπως η λέξη τρόπος. ("γένει"), διατονικό, χρωματικό, εναρμόνιοˇ (β) ως προς το σύστημα σύστημα, ένωση δύο ή περισσότερων διαστημάτων, σύμφωνα με πολλούς αρχαίους θεωρητικούς. Το πρώτο καλά οργανωμένο σύστημα, που κατόπι χρησιμοποιήθηκε ως βάση για τα Τέλεια Συστήματα, ήταν το τετράχορδο. ("συστήματι"), ως υπατοειδές, μεσοειδές, νητοειδέςˇ (γ) ως προς τον τόνο τόνος, όρος με διάφορες, και κάποτε όχι ολότελα ξεκαθαρισμένες, σημασίες στην αρχαία ελληνική μουσική.

1. τάση (τάσιςˇ ύψος).
2. διάστημα κατά το οποίο η 5η ξεπερνά την 4η, η μεγάλη 2η.
3. κλίμακα τοποθετημένη σ' ένα ορισμένο ύψος.
4. Ο Κλεονείδης δίνει μια τέταρτη σημασίαˇ τη σημασία του φθόγγου (ήχου, τόνου), π.χ. επτάτονος φόρμιγξ.
5. Ο όρος τόνος συχνά χρησιμοποιείται και για την αρμονία. ("τόνω"), ως δωρικός, φρυγικόςˇ (δ) ως προς τον τρόπο τρόπος, όρος με διάφορες σημασίες ανάλογα με την περίσταση και την εποχή, αλλά συχνά συνώνυμο του όρου τόνος, ενώ στον είναι Πλούταρχο, συνώνυμος και με την αρμονία. Επίσης, στιλ (τεχνοτροπία στη σύνθεση). ("τρόπω"), νομικός, διθυραμβικός, τραγικόςˇ (ε) ως προς το ήθος ήθος, στη μουσική η λέξη σήμαινε τον ηθικό χαρακτήρα που τείνει να εμπνεύσει στην ψυχή η μουσική. Οι νότες, οι αρμονίες, τα γένη, το μέλος γενικά και οι ρυθμοί είχαν, κατά την άποψη πολλών αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων, ηθικό σκοπό και δύναμη. ("ήθει"), "όπως λέμε, το συσταλτικό, με το οποίο εκφράζουμε οδυνηρά αισθήματα, το διασταλτικό (ή διαστατικό), με το οποίο προτρέπουμε (παρακινούμε) σε υψηλά αισθήματα και το μεσαίο, με το οποίο οδηγούμε την ψυχή σε γαλήνη".

Βλ. και στον Κλεον. Εισαγ. 13.